ज्येष्ठ नागरिकका लागि सहज जीवनयापनका उत्तम उपायहरू

१२७७ पटक पढिएको

श्रीधर लामिछाने

बिगत केही बर्ष देखि समग्र विश्वमा मानव समुदायलाई तबाह गर्ने कोरोनाले धेरै सताईरहेको अवस्था छ। आज सम्म कोरोनाबाट ४३ करोड ८ लाख ७९ हजार ६७८ भन्दा बढी मानिस संक्रमित भईसकेको तथ्यांक छ।

वर्ल्डोमिटरको तथ्यांक अनुसार यो आलेख तयार गर्दैगर्दा ५९ लाख ४० हजार १६२ मानिसले ज्यान गुमाउन पुगेको छन्। आधुनिक विश्वमा पनि एउटा रोगबाट यसरि धेरै मानिसले  ज्यान गुमाउनु पर्दा विज्ञानलाई नै कोभिड १९ ले गिज्याए जस्तो लाग्छ। वा भनौ चुनौती दिए झैं लाग् । अझै लाखौंको संख्यामा त भेन्टिलेटर वा आइसीयुमा चरम कष्ट भोगीरहेका होलान्। मलाई लाग्छ उल्लेखित पिडित र मृतकको संख्या मध्ये  सबै भन्दा धेरै त रोगि र ज्येष्ठ नागरिकहरू नै छन्।

अहिलेको परिस्थिति संग पौँठेजोरी खेलेर बच्न जति सफल भए तिनले सहज ढंगले आफु बच्न र अरुलाई बचाउने काममा मद्दत गर्न सकुन भन्ने हेतुले तल ज्येष्ठ नागरिकहरुका लागि सहज जीवनयापनका केही उपायहरू लेख्ने प्रयास गरेको छु। यी छोटा सुझाव सल्लाह युवाहरुको निम्ती पनि उती नै सार्थक छन्। यी कुराहरुमा ध्यान दिन सके उनीहरु पनि भविष्यमा आइ पर्ने जोखिमबाट अवश्य जोगिनेछन्। मेरा ति निरोगी रहन मद्दत गर्ने सुझावहरुलाई मुख्य तिन भागमा पस्किने जमर्को गरेको छु। ति निम्न अनुसार छन् :-

आहार :- 

• चिल्लो पदार्थ जस्तै घ्यु तेल बोसो आदि सकेसम्म कम खाने गरौं।
• नुन बढीमा दिनमा ३-५ ग्राम भन्दा कम खाने।
• विहान वेलुका खानामा हरियो सागसब्जी र फलफूल को मात्रा बढाउने गरौं।
• खाना थोरै तर पटक पटक खाने गरौं ।
• पेटलाई डुम्म हुने गरि नखाने खाना हल्का हुने गरि खाने, पानि वा झोलिलो कुरा प्रसस्त पिउने गरौं ।
• वेलुका अझ कम, २-३ वटा रोटि र हरियो सागसब्जी खाने गरौं ।
• वेलुकाको खाना साँझ नपर्दै  खाने ताकी खाना खाएको २ घण्टा पछी विस्तारामा जान सकियोस्। (होस् गरौं टन्न खाना खाएर सुत्ने कामले पेट मात्र बढाउँन  मद्दत गर्छ शक्ति बढाउँन हैन)
• खाना सकभर शाकाहारी खाने गरौं। सकिँदैन भने थोरै कुखुराको मासु वा माछा खाने गरौं ।
• बेलावेलामा दहि खाने गरौं, जसले पेटलाई मजबुत र सफा राख्छ आवस्यक प्रोबायोटिक पुरा हुन्छ ।
• मुटु रोग, मधुमेह, थाइराइड युरिक एसिड आदिको समस्या भएका मानिसले डाक्टरको सल्लाह बमोजिम खाना व्यवस्थापन गर्नुपर्छ
• आफ्नो शरीरको तौल सन्तुलनमा राख्ने गर्नु पर्छ ।

विहार :-

• वेलुका समयमा सुत्ने, विहान सवेरै उठ्ने वानीले शरीर तन्दुरुस्त राख्न मद्दत गर्दछ। दिनमा कम्तिमा ६-७ घण्टा सुत्ने गर्नु पर्छ ।
• हामी सधै घर परिवारलाई र जागिर लाई समय दिन्छौं  तर आफ्नै राम्रो स्वास्थ बनाउने कुरामा ध्यान दिदैनौँ। तसर्थ कम्तिमा १-२ घन्टाको समय नितान्त आफ्नो लागि छुट्टयाउनु पर्छ।
• विहानको नित्यकर्म सकेर व्यायाम गर्ने योगा गर्ने, प्राणायाम गर्ने र ध्यान गर्ने गर्नाले  स्वास्थ्य राम्रो बनाउन मद्दत पुग्छ । अनावस्यक तनाव बाट मुक्त हुन मद्दत गर्छ ।
• अरु व्यायाम गर्न  मिल्दैन भने विहान वेलुकाको समय पारेर कम्तिमा दिनको आधा घण्टा देखि एक घण्टा सम्म हिंडडुल गरौं । तर धेरै चिसो र गर्मीको भने ख्याल गरेर हिडौँ।
• विहानको आफ्नो काम सकेपछी राम्रोसंग दिनभरिको कामको योजना बनाउनुहोस्।
• काम आनन्द संग सम्पन्न गर्नुहोस्। कामलाई बोझ नसम्झी खुशी र उमंगकासाथ जिम्मेवारि पुरा गर्नाले काम गर्ने गराउने दुवै लाइ आनन्दानुभूति गराउँछ।
• बुझी राखौं, चुरोट बिँडी सुर्ती रक्सि तथा धुम्रपान र मद्यपान शरीरको निमित्त दुस्मन हुन। यिनीहरुबाट टाढा  बसौं भन्ने भावना राखौं । पिउने अनेक बाहना नबनाऊँ।
• बढी महत्वाकांक्षा राखेर सक्ने प्रवृति भन्दा थोरै कामबाट सन्तुष्टि लिन सिकौँ।
• हप्तामा कम्तिमा १ दिन आराम गर्ने गरौं, परिवार संग समय बिताउँ।
• अहिलेको समय, आजको दिन, आजको काम,  आजको हाम्रो, आपसी व्यवहार लाइ प्राथमिकतामा राखौं । बिगतमा पछुताएर वा भोलिको दिनको  कामको बोझ सम्झेर अहिले किन पिर ? भोलि के हुन्छ कसलाई के थाहा छ?
• सानालाई माया र ठुलालाइ आदर साथ व्यवहार गरौं ।
• दैनिक पुस्तक पढ्ने बानी वसालौं। मोबाइल, ग्याजेट र  टि.भीमा सकेसम्म कम समय बिताउँ।
• वर्षको १-२ पटक समय मिलाएर घुमघाम गरौं । नयाँ नयाँ ठाउँमा जाउँ। राम्रा सकारात्मक सिनेमा हेर्ने , गीत संगीत सुन्ने मनमा आनन्द लिने गरौं। जीवनशैली लाइ सहज बनाउँ।
• आफ्नो क्रियाकलापले  सकिन्छ अरुलाई सहयोग पुगोस नसके दुख पिडा नहोस् भन्ने कुरामा सचेत रहौँ।
• हरेक काम होसियारिपूर्वक गरौं। ध्यान दिएर गरौं । पुरा उत्साह लिएर गरौं।
• कुनै पनि काम कर्म पुरा आत्म-विश्वासको साथ गरौं।
• सम उमेरका मानिससंग अध्यात्मिक चिन्तन गरौं । सकारात्मक वादविवाद गरौं । सबै मानव मात्र को कल्याण हुने कुरा सोचौं । सर्वे भवन्तु सुखिन : कसरि हुन्छ त्यस्तो बाटो सामुहिक रूपमा पहिचान गरौं । त्यस्तो काममा सकेको मन वचन र कर्मले सहयोग गरौं ।
• आफुलाई प्राप्त राम्रा सूचना तथा अनुभव अरुलाई पनि बाड्ने गरौं। अरूको कुरा सुन्ने बानी बसालौँ।
• निश्चित उमेर भएकाले नियमित स्वास्थ्य परिक्षण गरौं । औषधिको उचित प्रयोग गरौं । समयमै खोपहरु (कोभिड-१९, जनै खटिरा, निमोनियाँ आदिको ) लगाउँ।

विचार :-

• सदा सकारात्मक सोच विचारले नतिजा पनि सकारात्मक उर्जा निस्कन्छ । “सर्वे भवन्तु सुखिन:, सर्वे सन्तु निरामया, सर्वे भद्रानि  पस्यन्तु, माकश्चिद दुख भाग्भबेद” को सोच राखेर खुशी साथ जिउँ। दु:ख र सु:ख दुवै परिवेशलाई सहज रूपमा लिन सिकौं। हामी धेरै जसो व्यक्ति केन्द्रित भैसकेको अलि स्वार्थीपन विकास भैसकेको कारण अलि गाह्रो त हुन्छ तर प्रयास गरेको खण्डमा असम्भव भने छैन । असम्भव हुदैन ।
• हरेक दु:ख पिडालाई सहज रुपमा लिने र तिनको निकास खोज्ने गर्नु पर्छ  ।
• दु:खी पिडितहरु प्रति, अरुहरु प्रति सद्भाव राख्ने गरौं । सदा सहयोगी भावना राख्न सकौं ।
• मानसिक तनाव हुने मुख्य कारण धन सम्पत्ति, अन्तरव्यक्ति सम्बन्ध, कार्यबोझ, आर्थिक लेनदेन, व्यक्तिगत महत्वाकांक्षा र नामको भोक आदि जस्ता कुरा हुन् । यी सबैमा धेरै महत्वाकांक्षी नभई सामान्य ढंगले जीवन संचालन गर्ने विचार गर्नु पर्छ । उल्लेखित विषयको  उचित व्यवस्थापन समयमा गर्नुपर्छ । आफ्नो शक्ति पहिचान गर्नु पर्छ ।

एकले अर्कोलाई सहयोग गरौं । सामुहिक वसाई र आध्यात्मिक चिन्तनमा समय दिउँ। लिउं ।अहिलेको क्षणमा रमाउने गरौं । एकछिन पछी के हुन्छ थाहा छैन । बिगत बाट पछुताउने काम पनि नगरौं र भविष्य प्रति चिन्तित पनि नहौं । यो अहिलेको बर्तमानको क्षणमा व्यस्त रहौँ , स्वास्थ्य रहौं अनि मस्त रहौं ।

भवंतु सब्ब मंगलम।

हाल मेलबर्न अष्ट्रेलिया